BORÇLAR HUKUKU
Tazminat hukuku, haksız fillerden veya başka herhangi bir nedenden kaynaklanan tazminat
anlaşmazlıklarınıkonu alır. Genel olarak, "maddi tazminat davası" ve "manevi tazminat davası"
olmak üzere iki tür tazminatdavası vardır:
• Maddi tazminat davası, ölüm sebebiyle destekten yoksun kalma, maluliyet ve işgücü kaybı
gibi bedenselzararlardan kaynaklanabileceği gibi malvarlığı değerlerinin zarar görmesinden
de kaynaklanabilir.
• Manevi tazminat davası, haksız bir fiil veya işlem nedeniyle davacının ruhsal bütünlüğünü
bozan maneviacıların giderilmesi amacıyla açılır.
Maddi ve manevi tazminat davası;
Borçlar Hukukundan kaynaklanan sözleşmenin ihlali,
Trafik kazası neticesinde yaralanma veya ölüm,
Doktor uygulama hatası (malpraktis) sonucu ölüm,
İş hukukundan kaynaklanan ihbar veya kıdem tazminatı,
İş kazası sonucu yaralanma veya ölüm,
Suç işlenmesi,
Boşanma Davası gibi birbirinden tamamen farklı hukuki nedenlerden kaynaklanan uyuşmazlıkları
çözen bir dava türüdür.
Taraflar arasındaki borç ilişkisini yasal olarak ele alan ve her iki tarafın haklarını
sınırlayan/belirleyenhukuk birlim dalına borçlar hukuku denir.Alacaklı ve borçlunun birbirlerine
karşı olan sorumluluklarını yasal olarak ifade eden hukuk dalı, yaşanansorunlarda yasaların ne
söylediğini ve nasıl hareket edilmesi gerektiğini ifade eder. Her iki tarafın sahipolduğu haklar ve
bu hakları hangi durumlarda ne şekilde kullanabilecekleri de Borçlar Hukuku ile birlikteresmiyete
dökülmüştür.Borçlar Hukuku, borç ilişkilerini düzenleyen kurallar bütünüdür. Borcun içeriğini
oluşturan eylem, birdavranışta bulunmak, bir davranıştan kaçınmak veya bir şey vermek
biçiminde görülür.Bir edimi yerine getirmekle yükümlü olan borçlu, borcunu ifa etmezse alacaklı,
devlet zoruyla alacağını veyaalacağın yerine geçecek olan parayı elde etme hakkına sahiptir. Buna
borçlunun sorumluluğu denir. Borçlu,borcunun yerine getirilmesinden mal varlığı ile
sorumludur.iki veya daha çok kişi arasında var olan ve bir taraf öbür tarafa karşı bir şey yapmak
veya yapmamak veyabir şey vermekle yükümlü kılan hukuk ilişkisine "borç ilişkisi " denir. Üç
unsurdan oluşur; borçlu,alacaklı, edim. Borç ilişkisi kendiliğinden ortaya çıkmaz. ilişkiyi doğuran
hukuki bir sebep bulunmalıdır.
Borç ilişkisini doğuran sebebe borcun kaynakları denir. Bunlar;
• Sözleşme,
• Haksız eylem,
• Sebepsiz mal edinmedir.
Hukuki İşlemlerden Doğan Borçlar:
Hukuki işlem, bir veya birden çok kimsenin hukuki bir sonuç doğurmaya yönelmiş irade
beyanıdır. Hukuki işlemler çeşitli açılardan sınıflandırılabilir.- Tek taraflı hukuki işlemler: Yalnız bir
tarafın irade beyanı ile bir hukuki sonuç doğmuştur. Örneğin vasiyet, mirasın reddi, takas beyanı
vb.- Çok taraflı hukuki işlemler: Bu hukuki sonucun doğması için de iki taraflı bir hukuki işlem
olmalıdır.Örneğin sözleşmeler.
Sözleşmenin Şekli:
Sözleşmenin geçeriliği, kanunda açıklık olmadıkça hiçbir şekle bağlı değildir. Kanunda belli bir
şekle bağlıolduğu emredilmişse sözleşme bu şekle uyulmadıkça geçerli olmaz.Kanun hukuki
işlemleri 4 grupta inceler:- Yazılı şekil, kanun koyucu bazı sözleşmelerin geçerliliğini yazılı şekilde
yapılmış olmasına bağlamış veyazılı şekli düzenlemiştir. Örneğin kefalet sözleşmesi, bağışlama
vaadi, alacağın temliki gibi. Yazılı şeklebağlı bir sözleşmenin metni el yazısıyla yazılmış olabilir;
imza, borç altına giren kimsenin el yazısı ilemetnin altına atılmalıdır. İmza metin yazılmadan önce,
tamamen veya kısmen boş kâğıda atılmış olsa da(beyaza imza) geçerlidir.- Resmî şekil; işlemin
yetkili bir makam veya şahıs (sulh hâkimi, noter, tapu memuru.) önünde, kanunlarınöngördüğü
usul ve koşullara uyularak yapılmasıdır.- Tescil; kanun bir hukuki işlemin geçerliliğini bazen belli
bir sicile kayıt düşülmesine (tescile)bağlamıştır.- İlan; kanun bazı hukuki işlemlerin ilan edilmesini
öngörmüş ve bu ilana belli hukuki sonuçlarbağlanmıştır.Sözleşmenin Konusu: Kişisel
özgürlüklerin önemli bir sonucu olarak kişiler herhangi bir sözleşmeyi yapıpyapmamakta, karşı
tarafi seçmekte, dilediği şartlarla kabul etmekte serbesttir.Borçlar Kanunu tarafların,
sözleşmenin konusunu serbestçe tayin edebilmeleri ilkesine aşağıdakisınırlamaları getirmiştir:-
Sözleşmenin konusu emredici kurallara aykırı olmamalıdır. Tarafların uymak zorunda olduğu,
analaşarakortadan kaldırmaları mümkün olmayan kurallar "emredici" niteliktedir.- Sözleşmenin
konusu kamu düzenine aykırı olmamalıdır. Kamu düzeni, uyulmasında toplumun kesin yararı
olankuralları ifade eder. Böylece kamu düzenine ilişkin kurallar daima emredicidir.- Sözleşmenin
konusu kişilik haklarına aykırı olmamalıdır.- Sözleşmenin konusu ahlaka aykırı olmamalıdır.-
Sözleşmenin konusu "imkansız" olmamalıdır.
Borçların İfası:
Borçlunun borcunu yerine getirerek borcun sona erdirilmesine ifa denir. Borcun ifa edilmesi ile
borçluborcundan kurtulmuş, alacaklı alacağına kavuşmuş, borç ilişkisi sona ermiş olur.ifa ile
alacaklıyla borçlu arasındaki borç ilişkisinden doğmuş borç sonlanır, onu doğuran borç
ilişkisisürebilir. İfanın konusu, borcun konusunun aynı olmalıdır. Borçlu, borç ilişkisinden doğan
edimi ne ise onuifa etmesi gereklidir.Alacaklının Temerrüdü: Borçlu, borcunu ifa etmek istediği
halde alacaklıya ilişkin sebeplerle borcun ifasıgerçekleşmeyebilir. Alacaklının, kendisine sunulan
edimi haklı bir neden olmaksızın reddetmesidir.Alacaklının temerrüdü (direnişi), borcun ifasının
katılmasıyla gerçekleşebildiği hallerde ortaya çıkar.Örneğin medeni hakları kullanma ehliyetinden
yoksun olan alacaklının yasal temsilcisi de yoksa böylece borçedimi alacaklıya sunulamıyorsa,
alacaklı ölmüş ve kanuni mirasçıları belirlenmemişse, alacaklının temerrüdüborcu sona
erdirmez.Borçların ifa Edilmemesinin Sonuçları: Borç hiç veya gereği gibi ifa edilmemiş veya
ifasında gecikilmiş iseborcun ifa edilmemesi, borca aykırılık söz konusudur. Borcun ifa
edilmemesi üç ayrn şekilde ortaya çıkar:- Kusurlu imkânsızlık- Borcun gereği gibi ifa edilmemesi-
Borçlunun temerrüdükusurlu imkânsızlık: Borçlunun kusurlu hareketi (kasıt ya da ihmali)
nedeniyle ifa imkânsız hale gelmiştir.Bu durumda borçlu, alacaklının borcun ifa edilmemesinden
doğan zararını ödemelidir.Borcun Gereği Gibi ifa Edilmemesi: Borçlu borcunu yerine getirmiş
fakat borç gereği gibi ifa edilmemişseborçlu, alacaklının borcu gereği gibi ifa edilmemesinden
doğan zararını ödemekle yükümlüdür.Borçlunun Temerrüdü: Bazı hallerde alacaklı ifayı kabule
hazırdır ve ifa mümkündür. Ancak borçlu ifadankaçınır. Buna borçlunun temerrüdü (direnmesi)
denir.
Borçların Sona Ermesi: Borcun sona ermesi, hem borç ilişkisinin ortadan kalkmasını, hem de
mevcut borçilişkisinden doğmuş olan tek bir borcun sona ermesini ifade eder. Bir borç ilişkisi
sadece tek bir borçtanibaretse borcun ortadan kalkmasıyla tüm borç ilişkisi sona ermiş olacaktır.
Eğer bir borç ilişkisinde birdençok borç ilişkisi doğmuşsa, tek bir borcun ortadan kalkması, borç
ilişkisini ortadan kaldırmayacak, borçilişkisi teker teker sona ermedikçe devam edecektir. Bu
nedenle borcu sona erdiren haller incelenecektir.
Borcu sona erdiren haller:
• ifa
• ibra
• Yenileme
• Alacaklı-borçlu sıfaları
• Kusursuz imkansızlık
• Takas
• Zaman aşımi
